اختلال اضطراب اجتماعی (Social Anxiety Disorder)

اختلال اضطراب اجتماعی (Social Anxiety Disorder)

🔹 تعریف ساده و عمومی

اختلال اضطراب اجتماعی یا هراس اجتماعی نوعی اختلال اضطرابی است که در آن فرد از قرار گرفتن در موقعیت‌های اجتماعی و تعامل با دیگران دچار ترس شدید می‌شود. این ترس معمولاً به دلیل نگرانی از قضاوت شدن، تحقیر شدن یا مورد انتقاد قرار گرفتن در جمع شکل می‌گیرد. فرد ممکن است از صحبت کردن در جمع، غذا خوردن در حضور دیگران، ارائه مطلب، یا حتی تماس چشمی بترسد. این اضطراب فراتر از خجالتی بودن معمول است و در زندگی روزمره، تحصیل، شغل و روابط اجتماعی فرد اختلال ایجاد می‌کند.

🔹 ملاک‌های تشخیصی DSM-5

1. ترس یا اضطراب شدید نسبت به یک یا چند موقعیت اجتماعی که فرد ممکن است در آن‌ها مورد بررسی و ارزیابی دیگران قرار گیرد.
   2. فرد می‌ترسد طوری رفتار کند یا علائم اضطراب نشان دهد که باعث شرمندگی یا طرد شود.
   3. این موقعیت‌ها تقریباً همیشه موجب ترس یا اضطراب می‌شوند.
   4. فرد از این موقعیت‌ها اجتناب می‌کند یا با اضطراب شدید تحمل می‌کند.
   5. ترس یا اضطراب نامتناسب با خطر واقعی است.
   6. ترس یا اجتناب به مدت حداقل ۶ ماه ادامه داشته باشد.
   7. موجب اختلال قابل توجه در عملکرد روزمره فرد شود.
   8. قابل توضیح با اختلال روانی دیگر نباشد.

🔹 علائم رایج

– ترس از صحبت کردن در جمع
– اجتناب از تماس چشمی
– تعریق، لرزش، سرخ شدن چهره
– خشکی دهان، لرزش صدا
– فرار از موقعیت‌های اجتماعی یا حرفه‌ای
– نگرانی افراطی درباره قضاوت شدن

🔹 علل بروز

علت دقیق مشخص نیست، اما عوامل زیر نقش دارند:
1. عوامل ژنتیکی و ارثی
2. سابقه تحقیر، تمسخر یا انتقاد در کودکی
3. شخصیت‌های بازداری شده یا کم‌اعتماد به‌نفس
4. عملکرد بیش‌فعال آمیگدالا (مرکز ترس در مغز)
5. والدین بیش‌حمایتگر یا مضطرب

🔹 اثرات اختلال بر زندگی

فرد ممکن است از تحصیل، شغل یا فعالیت‌های اجتماعی محروم شود. افسردگی، انزوا، کاهش اعتماد به نفس، افت عملکرد تحصیلی یا کاری از پیامدهای رایج است. بعضی افراد به مصرف الکل یا مواد روی می‌آورند تا اضطراب اجتماعی را سرکوب کنند.

🔹 توصیه‌هایی برای اطرافیان

– فرد را به‌خاطر خجالتی بودن سرزنش نکنید.
– موقعیت‌هایی امن برای تمرین تعامل اجتماعی فراهم کنید.
– با حمایت و بدون فشار، او را به درمان تشویق کنید.
– در جمع‌ها، حمایت عاطفی فراهم کنید.

🔹 جمع‌بندی

اختلال اضطراب اجتماعی می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به شدت کاهش دهد، اما با درمان مناسب و حمایت محیطی قابل کنترل و درمان است. در صورت مشاهده نشانه‌های این اختلال، مراجعه به روان‌شناس یا روان‌پزشک توصیه می‌شود.