اختلال افسردگی اساسی
اختلال افسردگی اساسی
🔹 تعریف ساده و عمومی
اختلال افسردگی اساسی یا افسردگی عمده، یک بیماری روانشناختی جدی است که با احساسات مداوم غم، ناامیدی، بیارزشی، خستگی و بیانگیزگی مشخص میشود. این حالت صرفاً یک “دلگرفتگی” یا “ناراحتی گذرا” نیست، بلکه مجموعهای از علائم روانی و جسمانی است که زندگی روزمره، روابط اجتماعی، عملکرد شغلی یا تحصیلی فرد را بهشدت مختل میکند.
افسردگی ممکن است تنها یک بار در طول زندگی اتفاق بیفتد، یا بهصورت عودکننده ظاهر شود. در موارد شدید، حتی ممکن است به افکار خودکشی منجر شود.
🔹 ملاکهای تشخیصی طبق DSM-5
برای تشخیص اختلال افسردگی اساسی، باید حداقل پنج علامت از علائم زیر در مدت حداقل دو هفته وجود داشته باشد، بهگونهای که عملکرد اجتماعی یا شغلی فرد را مختل کند:
- خلق افسرده بیشتر روزها و تقریباً در تمام ساعات
- کاهش علاقه یا لذت در فعالیتهای روزمره
- کاهش یا افزایش وزن قابل توجه بدون رژیم غذایی
- بیخوابی یا پرخوابی
- کندی روانی-حرکتی یا بیقراری
- خستگی یا کاهش انرژی
- احساس بیارزشی یا گناه بیمورد
- کاهش توانایی تمرکز یا تصمیمگیری
- افکار مکرر درباره مرگ، خودکشی یا اقدام به آن
حداقل یکی از علائم باید خلق افسرده یا کاهش علاقه/لذت باشد.
🔹 علائم جسمانی و روانی رایج
- خستگی مزمن و بیرمقی
- خواب بیکیفیت یا بیشازحد
- تغییر در اشتها (کاهش یا افزایش زیاد)
- افکار منفی دائمی درباره خود، آینده و زندگی
- احساس پوچی، گریههای بیدلیل
- کاهش میل جنسی
- انزوای اجتماعی و پرهیز از تعامل
🔹 انواع زیرمجموعههای افسردگی اساسی
- با الگوی فصلی (SAD): در پاییز یا زمستان بیشتر دیده میشود
- با الگوی آتیپیک: پرخوابی و پرخوری، واکنشپذیری خلقی
- با ویژگیهای روانپریشانه: توهم یا هذیان همراه با افسردگی
- با شروع پس از زایمان: در هفتهها یا ماههای بعد از تولد نوزاد
- با الگوی مزمن (Dysthymia): افسردگی خفیف ولی مداوم برای بیش از دو سال
🔹 علل و عوامل خطر
- ژنتیک: سابقه خانوادگی اختلالات خلقی
- اختلالات بیوشیمیایی: کاهش سطح سروتونین، دوپامین یا نوراپینفرین
- تجربیات آسیبزا: مانند سوگ، طلاق، از دست دادن شغل
- شخصیتهای حساس، وابسته، یا کمالگرا
- بیماریهای مزمن جسمی: مانند دیابت، مشکلات تیروئید، سرطان
- مصرف داروها یا مواد: الکل، داروهای خاص، یا مواد روانگردان
🔹 عوارض اختلال در صورت عدم درمان
- افت عملکرد تحصیلی، شغلی و روابط خانوادگی
- بروز سایر اختلالات روانی مانند اضطراب یا اعتیاد
- آسیب به سلامت جسمی: مانند فشارخون، بیماریهای گوارشی
- اقدام به خودکشی یا آسیبرسانی به خود
🔹 توصیههایی برای اطرافیان
- افسردگی را «تنبلی» یا «ضعف اراده» ندانید
- فرد را قضاوت نکنید؛ شنونده بدون قید و شرط باشید
- او را به دریافت کمک تخصصی تشویق کنید
- پیگیر علائم هشداردهنده مانند انزوا یا افکار خودکشی باشید
- در صورت مشاهده خطر، با روانپزشک یا مراکز اورژانس روانی تماس بگیرید
🔹 جمعبندی
افسردگی اساسی یک بیماری واقعی و قابل درمان است. با مراجعه به روانشناس یا روانپزشک و بهرهگیری از روشهای نوین رواندرمانی و دارویی، بسیاری از افراد میتوانند به زندگی طبیعی و باکیفیت بازگردند.
اگر شما یا یکی از اطرافیانتان دچار علائم افسردگی هستید، امروز میتواند نقطه آغاز بهبودی باشد