اختلال اسکیزوافکتیو (Schizoaffective Disorder)

اختلال اسکیزوافکتیو (Schizoaffective Disorder)

🔹 تعریف ساده و عمومی

اختلال اسکیزوافکتیو یک بیماری روانی مزمن است که ترکیبی از علائم اختلالات روان‌پریشی (مثل اسکیزوفرنی) و اختلالات خلقی (مثل افسردگی اساسی یا شیدایی) را دارد.

این اختلال می‌تواند باعث شود فرد برای مدتی علائم روان‌پریشی را بدون علائم خلقی تجربه کند و در دوره‌هایی دیگر، هر دو نوع علائم همزمان بروز کنند. این نوسان می‌تواند زندگی روزمره فرد را به شدت مختل کند.

🔹 ملاک‌های تشخیصی طبق DSM-5

برای تشخیص اختلال اسکیزوافکتیو، معیارهای زیر باید وجود داشته باشد:

1. دوره‌ای از بیماری که شامل بروز همزمان علائم اسکیزوفرنی (مانند هذیان، توهم یا گفتار آشفته) و یک دوره اختلال خلقی اساسی (افسردگی اساسی یا شیدایی) باشد.
2. وجود حداقل دو هفته علائم روان‌پریشی بدون علائم اختلال خلقی در طول دوره بیماری.
3. علائم اختلال خلقی بخش عمده‌ای از طول مدت بیماری را در دوره فعال و باقی‌مانده شامل شوند.
4. اختلال ناشی از مصرف مواد یا یک بیماری جسمی نباشد.

🔹 انواع اختلال اسکیزوافکتیو

• نوع دوقطبی (Bipolar type): شامل دوره‌های شیدایی، که ممکن است با دوره‌های افسردگی اساسی همراه باشد یا نباشد.
• نوع افسردگی (Depressive type): شامل فقط دوره‌های افسردگی اساسی بدون وجود دوره‌های شیدایی.

🔹 علائم شایع

علائم روان‌پریشی:

• هذیان‌ها (باورهای غلط و ثابت)
• توهم‌ها (شنیدن یا دیدن چیزهایی که وجود ندارند)
• گفتار یا تفکر آشفته
• رفتار غیرمعمول یا کاتاتونیک

علائم خلقی:

• افسردگی شدید، احساس پوچی یا بی‌ارزشی
• کاهش علاقه یا لذت نسبت به فعالیت‌ها
• تغییرات خواب و اشتها
• انرژی بیش از حد، تحریک‌پذیری یا افکار بزرگ‌منشانه در دوره شیدایی

🔹 علل و عوامل خطر

1. ژنتیک: سابقه خانوادگی اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی یا افسردگی اساسی.
2. عوامل زیستی: عدم تعادل در انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند دوپامین و سروتونین.
3. عوامل محیطی: تجربه تروما، استرس مزمن یا سو‌ءاستفاده در کودکی.
4. مصرف مواد: به‌خصوص مواد محرک یا روان‌گردان.

🔹 تأثیر بر زندگی روزمره

این اختلال می‌تواند به‌شدت عملکرد فرد در کار، تحصیل و روابط اجتماعی را مختل کند. نوسانات خلقی و علائم روان‌پریشی ممکن است باعث بی‌اعتمادی اطرافیان و انزوای اجتماعی شود. همچنین، احتمال از دست دادن شغل و وابستگی به حمایت مالی یا مراقبتی اطرافیان بالا می‌رود.

🔹 توصیه‌هایی برای اطرافیان

• بیمار را برای ادامه درمان و مصرف دارو تشویق کنید.
• علائم هشداردهنده عود را بشناسید.
• از ایجاد تنش و درگیری غیرضروری پرهیز کنید.
• حمایت عاطفی و عملی ارائه دهید.

🔹 جمع‌بندی

اختلال اسکیزوافکتیو ترکیبی از علائم روان‌پریشی و خلقی است و نیازمند رویکرد درمانی چندجانبه است. با دارودرمانی، روان‌درمانی و حمایت اجتماعی، می‌توان علائم را کنترل کرد و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشید.